Người Nhật xưa uống gì để giải khát vào mùa hè?

Ngày nay, vào ngày hè oi bức nóng nực ở Nhật Bản, bạn sẽ dễ dàng tìm mua ngay được một thứ đồ uống mát lạnh để giải khát. Có vô số sự chọn lựa cho bạn: từ một que kem tươi mới ra lò, hay một chai nước có ga truyền thống ramune mà đứa trẻ Nhật Bản nào cũng yêu thích, hay một cốc đá bào kakigori rưới đầy siro ở một quán tạp hóa nho nhỏ.

Ngược dòng lịch sử về thời Edo (1603 – 1868) – cái hồi đâu có đa dạng sự lựa chọn như bây giờ, bạn sẽ tự hỏi người Nhật đã tạo ra những đồ uống gì để thanh mát cơ thể, vượt qua những ngày hè nóng bức?

Trong bài viết này, bằng những thông tin thu thập được, Ề tồ sẽ kể ra 5 loại đồ uống mà người Nhật xưa vô cùng yêu thích để giải đáp cho thắc mắc trên.

Nội dung chính

1. Trà lúa mạch

2. Nước lạnh và trân châu

3. Rượu ngọt

4. Trà lá nhót tây

5. Thạch tokoroten

Món đồ uống phải kể đến đầu tiên, không đâu khác chính là loại trà quen thuộc cho đến tận ngày nay: Trà lúa mạch (麦茶 – Mugicha). 

Nói về lịch sử của loại đồ uống này, thật đáng ngạc nhiên là trà lúa mạch đã được dùng để phục vụ cho tầng lớp quý tộc từ thời Heian (794 – 1185). Suốt nhiều thế kỷ là thức uống của tầng lớp võ sĩ và quý tộc, đến khoảng cuối thời Edo, trà lúa mạch bắt đầu phổ biến cả ở giai cấp thường dân. Những tiệm bán trà lúa mạch đề biển「麦湯店」mọc lên nhiều trong các thị trấn, với chủ quán là những cô gái trẻ đẹp chỉ tầm 15 tuổi trở thành một hình ảnh quen thuộc trong các tác phẩm truyền thống Nhật Bản.

Vào năm 1986, hiệp hội trà lúa mạch toàn quốc đã chọn ngày mùng 1/6 hàng năm là 麦茶の日 – ngày trà lúa mạch, dựa trên thời gian thu hoạch của đại mạch – nguyên liệu chính của loại trà thơm ngon này.

Không những là một thức uống rẻ tiền, trà lúa mạch còn có công dụng làm giảm nhiệt cơ thể, giúp lưu thông máu và hỗ trợ tiêu hóa. Ngày nay, tuy trên thị trường xuất hiện vô số các loại trà, từ trà Nhật cho đến trà nhập khẩu, nhưng Mugicha – trà lúa mạch truyền thống vẫn được đa số người dân Nhật Bản lựa chọn.

Dưới tiết trời nóng như lửa đốt, chỉ cần nghe tiếng「ひやっこい、ひやっこい」- Hiyakkoi Hiyakkoi! vang từ xa là đã thấy một cảm giác mát lạnh.

Những tiếng rao “Hiyakkoi Hiyakkoi” này vang lên từ những người bán nước lạnh 冷や水 – loại nước suối được kéo lên từ giếng và để trong những cái xô lớn mang đi bán. Vào thời Edo, khi chưa có tủ lạnh như bây giờ, một xíu nước mát cũng đủ quý giá để giải nhiệt cơ thể. Không những thế, người bán hàng còn khéo léo cho vào một chút đường, thêm vài hạt trân châu – là những viên kiểu bánh trôi được vo tròn bằng bột nếp. Nếu trả thêm tiền, người ta sẽ múc tăng thêm một xíu lượng đường. Ngoài ra, phần nước lạnh này được phục vụ trong một bát kim loại giúp giữ được độ mát lâu.

Những năm gần đây, giới trẻ Nhật Bản bỗng nổi lên trào lưu uống rượu ngọt 甘酒 – “Amazake” để cải thiện làn da và nâng cao sức khỏe. Bản thân Ề tồ cũng thường xuyên uống thêm một ly rượu ngọt trước khi đi ngủ, vừa để đẹp da, vừa giúp lưu thông máu, mang lại cảm giác ngủ sâu hơn.

Nói về loại đồ uống này, thực chất đây là món giải khát đã được yêu thích từ thời Edo.

Ở vùng Kyoto và Osaka, nói đến rượu ngọt là người ta nghĩ ngay đến một loại đồ uống vào ngày hè nóng nực. Hình ảnh những người bán rượu ngọt rong ruổi trên các con phố là một hình ảnh quen thuộc của mùa hè Nhật Bản và xuất hiện trong cả những câu thơ Haiku.

Trái ngược với vùng cố đô Kyoto, người Tokyo và các vùng xung quanh lại thưởng thức rượu ngọt được đun sôi vào ngày đông lạnh giá. Chỉ đến cuối thời Edo, rượu ngọt mới bắt đầu mở bán vào ngày hè và từ đó được phục vụ quanh năm.

Trà lá nhót tây hay gọi là trà biwa (枇杷葉湯), là loại trà được pha từ hỗn hợp lá nhót khô, quế và amacha (một loại trà thảo mộc có vị ngọt đậm, làm từ lá lên men của một giống hoa cẩm tú cầu).

Vào thời Edo, trà lá nhót tây được giới thiệu là có công dụng giảm nhiệt tức thì và chỉ được bán bởi các thầy lang. Thời kỳ đầu mới xuất hiện, những người bán hàng thường phục vụ miễn phí một ly uống thử, rồi khách hàng mới quyết định có mua hay không. Đến cuối thời Mạc phủ, vì tình hình kinh doanh trở nên khó khăn nên muốn uống thử cũng phải trả tiền.

Tokoroten (心太) là một món ăn có nguồn gốc từ Trung Quốc, được du nhập vào Nhật Bản trong thời kỳ Nara và có tuổi đời lên đến hơn một ngàn năm. Món ăn này được chế biến từ gelatin chứa trong một loại rong biển, có cấu trúc dẻo và trong như thạch. Thành phần cấu thành nên tokoroten chủ yếu là nước, chứa hàm lượng chất xơ cao nên rất phù hợp cho những ngày hè nắng nóng.

Ngày nay, thạch tokoroten vẫn là một món ăn yêu thích của người dân Nhật Bản mỗi khi hè về. Mặc dù chung một loại sản phẩm nhưng tùy vào mỗi vùng lại chia thành nhiều kiểu thưởng thức khác nhau. Chẳng hạn như người ở Tokyo và các vùng lân cận thì thường ăn cùng nước tương, giấm gạo, rắc một chút vừng trắng và rong biển nori. Trong khi ấy, người dân ở Kyoto và Osaka lại thích vị thiên ngọt nên rắc thêm đường, rưới mật đường đen kuromitsu hay rắc bột đậu nành kinako.

Trên đây, Ề tồ đã giới thiệu với bạn 5 loại đồ uống mà người Nhật thời xưa cực kỳ yêu thích vào ngày hè. Không những có tác dụng giải nhiệt, một số món đồ uống còn mang nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, do vậy vẫn còn phổ biến đến tận ngày nay.

Đọc thêm:  Người Nhật xưa ăn gì vào mùa hè?

Ề tồ hi vọng những chia sẻ vừa rồi đã giúp bạn thêm hiểu và thêm yêu văn hóa ẩm thực truyền thống Nhật Bản.

 

Arigatou,

Từ Ề tồ

---

Chia sẻ bài viết

Nguồn tham khảo

冷や水売りと白玉 – Những gánh nước lạnh và trân châu

Tokoroten

江戸時代から現代に続く夏グルメの定番も！ 暑さを乗り切る夏の食べ物いろいろ – Những món ăn ngày hè từ thời đại Edo đến bây giờ

Xem thêm

Bữa trưa của học sinh Nhật qua các thời kỳ

Món ăn Trung Quốc du nhập vào Nhật Bản như thế nào?

Đôi điều về lễ Tiết phân ở Nhật Bản

Tại sao người Nhật ăn mì Soba vào đêm Giao thừa?

Thần Inari và cáo trong văn hóa tâm linh của người Nhật

MỤC LỤC